نقش ماشین آلات و تولیدکنندگان در اقتصاد | دیدگاه قابل توجه چارلز بابیج در عصر صنعتی

در باب اقتصاد ماشین آلات و تولیدکنندگان
نوشتة چارلز بابیج 

چرا این کتاب را بخوانیم؟

چارلز بابیج یکی از بزرگ ترین متفکران نخستین انقلاب صنعتی است. اعتبار او به عنوان یک پیشگام در زمینة کامپیوتر است. او مطالب زیادی پیرامون اهمیت داده ها و تولید به رشتة تحریر درآورده است. این کتاب حاوی  دیدگاههایی جالب درباره  توسعة اولیة شیوه های تولید است. 

شروع

در عصر نظریة اقتصاد، بابیج یک رویکرد کاملاً عینی را ارایه می کند. تاکید او بر حقیقت یابی نه تنها بر عناصر عملی مدیریت کارخانه ها در اوایل عصر صنعتی ،بلکه بر شکل گیری نظریة تفسیری  تاثیر گذارده است. اصول مکانیکی بر تولید حاکم هستند و بازرگانان و تولیدکنندگان بهترین افرادی هستند که اطلاعاتی را ارایه می نمایند که تمامی اقتصاددانان سیاسی، استدلال های خود را بر مبنای آنها قرار می دهند. افراد نباید از نتایج بد حاصل از حقایق خوب واهمه داشته باشند. 

سازماندهی خوب کارخانه ها مهم است و کارخانه ها نیازمند یک سیستم جامع عملیاتی هستند. 
مهم ترین اصل تولید، تقسیم بندی کار است. 
مهم است که طول عمر تجهیزات را محاسبه نماییم. در عرض پنج سال، چنین تجهیزاتی باید پولی راکه بابت آنها سرمایه شده  درآورند و در عرض ده سال باید با نمونه هایی بهتر جایگزین شوند. 

مشارکت

1. اصول مکانیکی بر تولید حاکم هستند. 

رویکرد اصلی بابیج، کاملاً علمی است. او معتقد است که اصول مکانیکی، کاربرد ماشین آلات را بدست تولیدکنندگان و صنعتگران  تعیین می کنند. 
به گفتة او، دروهلة نخست لازم است که اطلاعات و شواهد مستدل گردآوری شوند. بابیج این کار را از طریق بازدید از کارخانه های  انگلستان و دیگر کشورهای اروپایی انجام داد. کتاب او شامل نکاتی مفید و چک لیستی از شیوه های یافتن بهترین اطلاعات هنگام بازدیداز کارخانه هاست. 

2. استفاده از حقایق. 

اقتصاددانان سیاسی، از نظریه ها بسیار زیاد و از حقایق بسیار کم استفاده می کنند. بابیج می نویسد: «اگر به حقایق توجه کنیم می بینیم که آنها می توانند بهترین نقش را در ادارة کارخانه ها داشته باشند. تجار و تولیدکنندگان بهترین کسانی هستند که اطلاعات لازم را ارایه می کنند و تمامی استدلال های اقتصاددانان سیاسی، مبتنی بر چنین حقایقی هستند.»

3. گردآوری اطلاعات الزامی است. 

افراد نباید از این واهمه داشته باشند که از حقایق درست، نتایجی بد به دست آورند. اشتباهاتی که به علت فقدان اطلاعات بروز می کند، بسیار بیشتر از نتایجی است  که براثر اطلاعات نادرست رخ می دهد. 
بابیج مدیران را ترغیب می کند تا از مثال او تبعیت کرده و اطلاعات لازم را گردآوری کنند. جمع آوری اطلاعات برای تولیدکنندگانی الزامی است که می دانند در اثر کاهش قیمتها، به چه تعداد مشتری بیشتر دست پیدا می کنند. 

4. سازماندهی خوب کارخانه ها الزامی است. 

روندی که  اقتصاد داخلی یک کارخانه را هدایت می کند، مبتنی بر اصولی بسیار عمیق است . بابیج بر این نکته تاکید می کند که یک کارخانه نیازمند یک سیستم جامع عملیاتی است. چنین کارخانه ای باید به طریقی کاملاً متفاوت با  روشهای مرسوم تولیدی اداره شود. 
بابیج دیدگاههای خود را در این حوزه ارایه می نماید. نخست، معیارهای اقتصادی و دوم تقسیم بندی کار. 

5. محاسبة نحوة تقسیم بندی مناسب کار.

شاید مهم ترین اصلی که اقتصاد تولیدی به آن  وابسته است، تقسیم بندی کار در میان کسانی است که آن را انجام می دهند. بابیج می گوید: «ممکن است تعداد فعالیتهای انجام شده در یک مدت مشخص زمانی، وقتی قابل محاسبه باشد که حجم کار زیاد باشد و هر کسی بتواند چنین حجمی را درک  کند. مثلاً، ممکن است صدای ناشی از حرکت یک ماشین نساجی هر کسی را قادر سازد تا تعداد نخهای بافته شده در هر دقیقه را درک کند حتی اگر چنین فردی خارج از ساختمانی باشد که این دستگاه در آن قرار دارد.»

6. طول عمر تجهیزات

ماشین آلات تولید هر محصولی، زمانی دچار فرسودگی می شوند. تجهیزات جدید که به کمک آنها می-توان سرعت انجام شدن  برخی کارها را بالا برد، باید قبل از اینکه زمان فرسودگی فرا برسد، جایگزین تجهیزات قدیمی شوند. اگر بخواهیم سودآوری چنین ماشین آلاتی را محاسبه کنیم، باید بگوییم که لازم است در عرض پنج سال، چنین تجهیزاتی پولی راکه بابت آنها سرمایه شده  درآورند و در عرض ده سال نیز با نمونه هایی بهتر جایگزین شوند. 

متن کتاب

این کتاب، پرفروش ترین کتاب زمان خود و یکی از نخستین کتبی بود که بر اهمیت اقتصادی و اجتماعی کارخانه ها صحه گذارد. همچنین این نخستین کتابی است که از توان بالقوة ابزاری شبیه به اینترنت یاد کرده است. 
بابیج یکی از پیشگامان مدیریت نوین است. رویکرد او بعدها مورد استفادة بانی مدیریت علمی آمریکا فردریک تایلور  قرار گرفت. او به عصر صنعتی می¬پرداخت و در این روند از دیدگاههای افرادی همچون مارکس ، انگلز  و آدام اسمیت  بهره می برد که نگرش اقتصادیش در عصر کشاورزی نیز بدون رقیب بود. 
جوزف شومپیتر  این کتاب را «عملکرد قابل ملاحظة یک انسان قابل ملاحظه» نامیده است. 

برای اطلاعات بیشتر

در باب اقتصاد ماشین¬آلات و تولیدکنندگان، چارلز بابیج، 1963

پند :

«اقتصاددانان سیاسی، از نظریه ها بسیار زیاد و از حقایق بسیار کم استفاده می کنند.»  در باب اقتصاد ماشین آلات و تولیدکنندگان، 1963